Te raweke ira i Aotearoa
Kua kaha a Aotearoa i roto i ngā mahi raweke ira o te ao, mai anō i ngā tau 1970. Ko ngā tohunga raweke ira o Aotearoa, kei mua e haere ana.
Ko EPA (ko ERMA te ingoa i mua) te ringa whakahaere i te Ture Rauropi Hou 1986. I mua atu i a ERMA, ko te mātai i ngā mahi raweke ira, i whakahaeretia e ngā kairangahau tonu.
I te tau 2000, nā te kāwanatanga i whakatū tētahi Komihana Roera hei whakawā i tētahi take raweke ira i iri mai ki ngā mahara me ngā ngutu o te tokomaha.
Te kānga
I te tau 2000, ka kitea te tata ki te 5.6 tana o te kānga reka Novartis i uru mai ki Aotearoa mai i a Amerika ki te Raki. Te tikanga he kākano urutapu engari he kānga ira raweke kē. Kāore te Manatū Ahuwhenua, Ahumoana (MAF) i whakamātau i ngā kākano kānga nei, ā, he pērā anō te kaiwhakauru mai.
Tuatahi, i te kitenga o ngā kākano ira raweke nei, nā te Pirimia, a Helen Clarke, i whakatau kia tangohia, kia whakamatengia atu. Heoi anō, nā te whakapatipati a ngā kamupene nō rātou ngā kākano kānga nei, nāna tana whakatau i whakarerekē. Nā rā, ahakoa te kaupapa here o ERMA kia kore rawa ngā tipu ira raweke e uru mai ki Aotearoa nei, ka whakarerekētia te tikanga kia whakaaetia te 0.5 ōrau (0.5%) mō te kaha atu raweke. Ko ngā kamupene, kua ono kē i ngā tipu GE nei i Tūranga, i te Matau-a-Māui, Aorangi, me Te Waiharakeke, ko: Cedenco, Heinz Wattie’s, me Talley’s. Kīhai i tangohia ngā tipu nei, ā, ko ngā toenga kākano i whakaratohia, i onohia. Kua puāwai kē ngā tipu i te whakatautanga i mua atu rā kia whakamatengia.. Ko ngā hae o ngā tipu ira raweke kua horahia kētia i waenga i ngā tipu urutapu.
Te pātītī
I te tau 2012, i a Tākuta Kairangi Kardailsky i te hararei, i whiwhi ia i tētahi ī-mēra e kī ana ko ngā tipu pātītī rai (rye grass) i raweketia ngā ira, he mea whakatipu ki rō whare, kua tīmata kē te puāwai, nā, me anga ki te tapatapahi, ki te whakapēke. I taua wā anō i ākina ia kia whakatakoto kaupapa mā ngā kaimahi kia mōhio mai rātou me pēhea te ārai i ngĀ puāwaitanga ā muri ake nei. I whakautu ia, ko ngā pua me ngā upoko e puta mai ana i te mata tonu, kāore anō i pakari rawa. Ka pātai atu te kaiwhakamahi mehemea i tarea te tango ake i ngā pua. Kāore te Kardailsky i whakautu. Ka whakatau te kaiwhakamahi ki te tango whakaahua o te pātītī e puāwai ana, ā, ka whakamatea e ia ngā tipu nei.
I muri i te tirohanga, ka whakatau a Agresearch kua takahia ngā tikanga a te EPA. I kiia he takahanga tino kino, e raru ai pea te ao koiora, te taiao, tae atu ki te noho ora, te noho haumaru o te iwi whānui.
I kī a Kardailsky, ko te tātari me ngā tirohanga o te rai e puāwai ana he wāhi nui o tana rangahautanga. Heoti, ko tētahi anō kairangahau mātāmua i roto i te mahi nei i kī kāore he whakaritenga o roto i te rangahau a Kardailsky mō te whakaputa hae, ā, i tino mārama rawa atu, ko taua momo pātītī me matua whakapēke, me poroporo anō hoki ka tīmata ana te puāwai. I panaia a Kardailsky i tana mahi.
Hei mahi 1
Whakamāramatia te take i kore ai e whakaaetia te tuku a Tākuta Kardailsky i ana tipu ira raweke kia pua.
Hei mahi 2
Kōrerotia ētahi o ngā tauira kua whakaaturia ki tēnei wāhanga e taea ana te whakamahi hei whakatūpatotanga ki te raweke ira e whakarerekē ana i ngā tipu māori i Aotearoa.