Ngā punahiko ngāwhā – ngā pānga ki te taiao
I whakatūria te punahiko ngāwhā i Wairākei i ngā tau 1958 ki te 1963. Koinei te punahiko tuarua i hangaia ki te ao whānui – i whakatūria te mea tuatahi i Larderello i Itāria.
I roto i ngā tau kāore i pai ngā pānga o te punahiko ngāwhā ki te taiao.
Ko ngā puna, ngā puia, ngā waiariki me ngā ngāwhā, i mimiti haere i te kumenga mai o te wai wera mai i te puna i raro i te whenua.
Te punahiko ngāwhā ki Rotokawa.
I totohu te whenua mā te 15 mita i ētahi wāhi. I te totohutanga ka tītaha, ka raruraru ngā huarahi me ngā paipa.
He teitei ake ngā paihana pēnei i te ateniki, i te konuoi, i te ritiama, me te pūtiwha i ngā wai pūngao puia pēnei, nā te pānga atu ki te tokarewa o raro i te whenua. Kua piki ake te ateniki o te wai e tukua ana ki te awa o Waikato. E tangohia ana ngā paihana mai i te wai kia taea ai te inu.
Hei mahi 1
Matapakina he pānga huakore, he pānga kino kē rānei ka heipū mai i te hanga hiko pūngao puia ki te taiao, mā te kōrero:
- i nga pānga ki ngā iwi me ngā rohe – hei tauira, ngā mahi tuku iho, te utu whakatikatika, te hauora, he aha noa.
- i ngā pānga ki ngā mea ora katoa e noho ana, e pātata ana rānei ki te awa o Waikato.
Whakahoki ai ngā punahiko ngāwhā i ngā wai paru ki te whenua, hei whakaiti ake i nga pānga kino.
Whakamahi ai a Rotokawa i ngā kapongao punarua me te kapongao matua. Whakawerahia ai te pēwaro e te korohū pēhanga iti (he 34°C te wera ka hū te pēwaro), ā, mā tēnei haurehu e whakahaere te kapongao. Ka makariri ana te haurehu, ka huri hei wē. Kātahi ka tīmata anō te tukanga.
E whakakore haeretia ana te punahiko ngāwhā o Wairākei.
Hei mahi 2
Whakamāramatia mai te take he iti iho te pānga o te punahiko ngāwhā o Rotokawa ki te taiao, tēnā i te punahiko ngāwhā o Wairākei.